KM ภาควิชาและสำนักงาน
เรื่อง การจัดการเรียนการสอนวิชาทักษะพื้นฐานทางการพยาบาล: วิธีการสอนและกลุ่มกิจกรรม

         ภาควิชาการพยาบาลรากฐานได้จัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เรื่อง การจัดการเรียนการสอนวิชาทักษะพื้นฐานทางการพยาบาล: วิธีการสอนและกลุ่มกิจกรรม เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน 2557 เวลา 12.30-13.30 น. ณ ห้อง 508 คณะพยาบาลศาสตร์ ศาลายา โดยมีรองศาสตราจารย์ปรางค์ทิพย์ อุจะรัตน เป็นผู้นำกิจกรรม ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ณัฐสุรางค์ บุญจันทร์ เป็นคุณอำนวย และอาจารย์ทีปภา แจ่มกระจ่าง เป็นคุณลิขิต โดยมีรายละเอียดที่น่าสนใจ ดังนี้

         การจัดการเรียนการสอนวิชาทักษะพื้นฐานทางการพยาบาลเพื่อให้เกิดผลลัพธ์การเรียนรู้ที่มุ่งหวัง โดยจะเน้นในรูปแบบของการเรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลง (Transformative Learning)ซึ่งจะทำได้สำเร็จต้องมีความเข้าใจตรงกันเกี่ยวกับการเรียนรู้ของนักศึกษา บทบาทของครู และบทบาทของนักศึกษา การสอนแบบ Team – Based Learning :TBL เป็นรูปแบบการสอนรูปแบบหนึ่งที่เน้น Active learning ซึ่งต้องคำนึงถึงประเด็นต่างๆ ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ดังนี้

(1) ความแตกต่างระหว่างบุคคลของผู้เรียน
(2) การจัดกิจกรรมให้น่าสนใจ ไม่ทำให้ผู้เรียนรู้สึกเบื่อหน่าย
(3) การสร้างบรรยากาศหรือสถานการณ์ให้ผู้เรียนได้เรียนรู้โดยการปฏิบัติจริง
(4) การสนับสนุนและส่งเสริมการเรียนรู้
(5) ความเข้าใจผู้เรียน ภูมิหลังของผู้เรียน
(6) การเรียนการสอนที่ดีเป็นพลวัตร (dynamic) กล่าวคือ มีการเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง อยู่ตลอดเวลาทั้งในด้านการจัดกิจกรรม การสร้างบรรยากาศ รูปแบบเนื้อหาสาระ เทคนิค วิธีการ
(7) การวางแผนการเรียนการสอนอย่างเป็นระบบ

การวางแผนการจัดกระบวนการเรียนรู้ และการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ของผู้เรียนตามกระบวนการจัดการเรียนการสอนแบบ Team – Based Learning :TBL ดังนี้

1. การมอบหมายงาน

- ให้นักศึกษาทำความเข้าใจเนื้อหาที่เรียนคือ 1) หลักและการประเมินสัญญาณชีพ 2) หลักและวิธีการช่วยให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำและให้เลือด 3) หลักและวิธีการให้อาหารทางสายชนิด Bolus เพื่อการร่วมทำกิจกรรม ล่วงหน้าอย่างน้อย 1 สัปดาห์

- ศึกษาการจัดกระบวนการเรียนรู้ตามรูปแบบ TBL ล่วงหน้าอย่างน้อย 1 สัปดาห์

2. จัดทำแผนการสอน จัดกระบวนการเรียนรู้และจัดกิจกรรมการเรียนรู้ของผู้เรียน ตามรูปแบบการใช้TBL ที่สอดคล้องกับเนื้อหาวิชาที่ศึกษา ได้แก่

การทำ Test Individual Readiness Assurance Test (iRAT) โดยให้นักศึกษาอ่านหนังสือมาก่อนล่วงหน้า โดยกำหนดหัวข้อให้นักศึกษาศึกษามาล่วงหน้าก่อน มีเอกสารการสอน ตำราที่เกี่ยวข้องให้นักศึกษา ล่วงหน้าก่อน 1 สัปดาห์ก่อนเรียน เพื่อให้นักศึกษาอ่านและศึกษาหาความรู้มาก่อน เป็นการฝึก self-learning เมื่อมาเข้าชั้นเรียน นักศึกษาจะทำ Test Individual accountability (iRAT) จำนวน 20 ข้อ เป็นการทดสอบความรู้พื้นฐาน ใช้เวลา 30 นาที มีการเก็บคะแนนเพื่อดูว่านักศึกษามีความรู้หรือไม่ เป็นการทำแบบทดสอบแต่ละบุคคล เมื่อทำเสร็จแล้วให้เข้ากลุ่ม

วิธีการทำการตอบโต้กลับ (Immediate Feedback Technique) ของอาจารย์

Test Individual Readiness Assurance Test มีการประกาศคะแนน โดยนักศึกษาจะทราบคะแนนของตนเอง ซึ่งจะช่วยบอกว่านักศึกษาได้เตรียมความพร้อมมากน้อยแค่ไหน ขณะเดียวกัน นักศึกษาจะรู้สถานการณ์กลุ่มว่าจะประสบความสำเร็จหรือไม่ ทำให้เกิดการกระตุ้นเพื่อแก้ไขสถานการณ์

การทำ Group Readiness Assurance Test (gRAT) ให้นักศึกษาทำเป็นกลุ่ม โดยอาจารย์ใช้ข้อสอบชุดเดิมและกระดาษคำตอบใหม่ ให้เวลา 15 นาที และให้นักศึกษาตอบคำตอบที่เป็นความคิดเห็นรวม ให้ช่วยกันหาคำตอบ เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน มีการเก็บคะแนนเช่นเดียวกัน โดยแจกกระดาษคำตอบกลุ่มละ 1 แผ่น ซึ่งสมาชิกในกลุ่มแต่ละคนจะต้องมีการอภิปราย ซักถาม และตอบคำถามแก่สมาชิก ซึ่งจะทำให้เกิดความรับผิดชอบที่ชัดเจนต่อตนเองและกลุ่ม ทั้งยังสามารถอธิบายถึงความรู้ที่ตนเองมีอยู่ให้แก่เพื่อนได้

บทบาทอาจารย์ จะต้องมีการตอบสนองต่อคำตอบจากแบบทดสอบอย่างทันทีทันใด (Immediate Feedback Technique) ซึ่งวิธีการนี้ อาจารย์จะเฉลยและบอกเหตุผลที่ถูกว่าเพราะอะไร การให้เหตุผลของคำตอบทีละข้อจะมีข้อดี ทำให้นักศึกษาจำเนื้อหาในการเรียนได้มากขึ้น

การทำ Application case

หลังจากได้ความรู้ทางทฤษฎีแล้ว นักศึกษาจะต้องช่วยกันศึกษา กรณีศึกษา 1 กรณีศึกษา โดยให้กลุ่มช่วยกันอธิบาย วิเคราะห์ สังเคราะห์ กรณีศึกษา โดยให้เวลา 30 นาที โดยเน้นให้นักศึกษาใช้ความรู้จาก gRAT มาอภิปรายและแก้ปัญหาคำตอบในกลุ่ม มีการให้คะแนน จากนั้น อาจารย์ก็เฉลยและ feed back ในทันทีเพื่อให้นักศึกษาเกิดการพัฒนาตนเอง จากนั้น สุ่มกลุ่มออกมาให้อภิปรายเหตุผลของคำตอบ อาจารย์จะเฉลยและเพิ่มเติมในส่วนที่ยังขาดเพื่อให้ได้คำตอบที่สมบูรณ์

วิธีการทำการตอบโต้กลับ (Immediate Feedback Technique) ของอาจารย์

คำตอบของนักศึกษาในการแก้ปัญหาให้กับกรณีศึกษานั้น มีข้อดีหรือข้อเสียอย่างไรที่นำเสนอมา เพื่อให้นักศึกษาได้ปรับแก้ทันทีทันใด

3. การแบ่งกลุ่มย่อยนักศึกษา

3.1 แบ่งกลุ่มย่อยนักศึกษา กลุ่มละ 6 คน โดยพิจารณาคุณสมบัติของสมาชิกในกลุ่มจากผลการ เรียน ให้มีการกระจายออกไปทั่วทุกกลุ่ม และกลุ่มนี้จะอยู่ด้วยกันตลอดเทอม

3.2 ให้นักศึกษาจับคู่กันเอง ภายในกลุ่ม 6 คน ในลักษณะ Buddy เพื่อให้ช่วยกันรับผิดชอบ การเรียนต้องอ่านหนังสือเตรียมตัวก่อนเพื่อให้มีความรู้ในการอภิปรายกันในกลุ่มเกิดการเรียนรู้ซึ่งกันและกัน ที่เรียกว่า เพื่อนช่วยเพื่อน เกิดความรับผิดชอบต่อตนเองและผู้อื่น

4. ลักษณะงานกิจกรรม

- กิจกรรมรายบุคคลเป็นการค้นคว้าและศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมจากทรัพยากรการเรียนรู้

- กิจกรรมกลุ่มต้องเป็นงานที่ส่งเสริมให้เกิดการสร้างปฏิสัมพันธ์กลุ่ม (group interaction) และกระบวนการตัดสินใจ ได้แก่ ข้อสอบ gRAT ไม่ควรยากเกินไป ส่วนกรณีศึกษาไม่ควรยากและยาวเกินไปเช่นกัน เพื่อให้เกิดการอภิปรายกันในกลุ่มมากๆ สรุปการเรียนรู้