คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

ปัญญาของแผ่นดิน

ข้อมูลทั่วไป
ประวัติภาควิชาการพยาบาลอายุรศาสตร์
พันธกิจ และ วิสัยทัศน์
การเรียนการสอน
งานวิจัย
ส่งเสริมและบริการวิชาการ
การจัดการความรู้
ศูนย์ความเป็นเลิศ
staff
contact us
ข่าว
faculty homepage
university homepage
 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

การจัดการความรู้

research

The Management of Patient with Stress Cardiomyopathy

ผู้ลิขิต  อาจารย์ ธนิษฐา สมัย


         ภาควิชาการพยาบาลอายุรศาสตร์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล จัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ในหัวข้อ The Management of Patient with Stress Cardiomyopathy ในวันพุธที่ 19 กันยายน 2555 ณ ห้องประชุม 1103/3 คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล โดยมีอาจารย์ ดร.ศรินรัตน์ ศรีประสงค์ มาเป็นวิทยากรและร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ สรุปได้ดังนี้

         Stress Cardiomyopathy เป็นกลุ่มโรคหัวใจอีกชนิดหนึ่ง ที่กำลังเป็นที่น่าสนใจ ยังไม่มีชื่อเรียกในภาษาไทยที่แน่นอน เช่น โรคหัวใจจากความเครียด (Stress induced cardiomyopathy) หรือ apical ballooning syndrome บางครั้งเรียกว่า “โรคอกหัก” (Broken heart syndrome) แต่ในญี่ปุ่นจะใช้ชื่อว่า Takotsubo cardiomyopathy พบในคนเอเซีย 8% และคนยุโรป 1.5%

         Tako หมายถึง ปลาหมึก Tsubo หมายถึง เครื่องมือลักษณะคล้ายขวด เป็นชื่อเครื่องมือของชาวญี่ปุ่นในการจับปลาหมึก พบครั้งแรกที่ประเทศญี่ปุ่น โรคนี้ถูกนิยามโดยแพทย์ชาวญี่ปุ่นเป็นครั้งแรกในปี 1991 ตั้งชื่อนี้เพราะว่าอาการของโรคนี้ ทำให้หัวใจห้องล่างซ้ายมีรูปร่างคล้ายเครื่องมือดังกล่าว และส่งผลให้มีการทำงานของหัวใจด้านล่างซ้ายผิดปกติ

สาเหตุ
         เกิดได้จากความเครียดจากทางกายและจากอารมณ์  เช่น จากความตายของคนที่รัก ความผิดหวังอย่างรุนแรง ความเครียดรุนแรงทางจิตใจ พบในผู้หญิงมากกว่าชายถึง 7:1 หรือ การได้รับยาที่มีฤทธิ์กระตุ้นระบบประสาทอัตโนมัติ ได้แก่ ยาบ้า ยาเสพติดบางชนิด ตัวอย่างความเครียด ได้แก่

  1. สตรีที่หมดประจำเดือน (post menopausal woman) พบประมาณ  70 - 80%  เพราะฮอร์โมนเอสโตรเจนที่หมดไป ทำให้กล้ามเนื้อหัวใจทนต่อ stress hormone ได้น้อย
  2. อารมณ์รุนแรง/มีการทะเลาะกันอย่างต่อเนื่อง เช่น ทะเลาะกับสามี
  3. ได้รับฟังข่าวร้าย  เช่น การสูญเสียคนรักอย่างกระทันหัน  ได้รับการบอกว่าเป็นมะเร็ง 3 วันก่อนเข้าโรงพยาบาล
  4. ความเครียด (Stress) เป็นเวลานาน

อาการของโรค 
         Takotsubo cardiomyopathy เป็นอาการที่เกิดขึ้นชั่วคราว อาการคล้ายโรคหัวใจขาดเลือดกระทันหัน คือ เจ็บแน่นหน้าอก หายใจลำบาก เหนื่อยหอบ หน้ามืดจาก stress hormone หรือ Catecholamine (Epinephrine หรือ Adrenaline กับ Norepinephrine) ทำให้ left ventricle บีบตัวผิดปกติ เป็นรูปร่างลักษณะคล้ายขวดจับปลาหมึก 

ลักษณะทางคลินิก: การวินิจฉัย

  • การบีบตัวของ Left ventricle ผิดปกติ ทำให้เกิด Venturi effect คือ Left ventricle ส่วนบนจะเป็นคอขวดคอด/ คอขวดมีขนาดเล็ก  Left ventricle of outflow tract ลดลง  เลือดไม่สามารถบีบออกจากหัวใจได้  ทำให้ผนังหัวใจโป่งหนาขึ้น เกิด ภาวะหัวใจล้มเหลวได้ ร่วมกับภาวะลิ้นหัวใจรั่ว (MR) และอาจเกิด Left ventricle rupture ได้
  • จาก Stress hormone หรือ Catecholamine ทำให้หลอดเลือด Coronary spasm เกิดภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดจนเกิดการตายได้
  • เกิด  QT–Prolong เสี่ยงต่อการเกิด VT ได้

ลักษณะอาการ:   Sudden onset–chest pain/pressure, Dyspnea: พบเป็นอาการเริ่มแรก Syncope: พบได้ในบาง case
Onset:            ส่วนใหญ่พบหลัง Acute emotion stress หรือมีกิจกรรมทางกายเพิ่มขึ้น
Medical HX:     ไม่มีประวัติในครอบครัว อาจพบ HT, Hyperlipidemia/atrial arrhythmia

1. การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG 12 leads)

  • EKG 12 leads: จะพบ New transient ST elevation/T–wave inversion, High ratio of S-T elevation in V4-6 VS V1-3, Prolongerd QTc interval.

2. การตรวจเลือด

  • Bio–markers:  CK/troponin I small, rapid, Plasma catecholaminesñ, BNP levels may be

3. การตรวจหัวใจด้วยเครื่องสะท้อนเสียงความถี่สูง (Echocardiography)      

  • พบ Basal normokinesia, Reversible LV apical ballooning, Transient akinesis/dyskinesis of LV apical & midventricular segments, Regional wall–motion abnormalities > single epicardial vascular distribution.

4. การฉีดสีดูหัวใจ  (CAG) 

  • พบว่าหลอดเลือดหัวใจปกติ ไม่มีการตีบตันรุนแรง  No evidence of acute plaque rupture, Minimal evidence of vasospasm, Minimal disturbance of microcirculation แต่กล้ามเนื้อหัวใจบีบตัวผิดปกติ Low ejection fraction,

เกณฑ์การวินิจฉัยของ Mayo Clinic

  1. New ECG findings:      T – wave inversion or ST – Segment changes
  2. Absence of any CAD
  3. Transient akinesia of LV apical & midventricular segment wall motion abnormality          
  4. All possible causes ruled out ð Head trauma, Intracranial bleeding, Pheochromocytoma, Coronary occlusion, Myocarditis, Hypertrophic cardiomyopathy

การแยกระหว่าง ACS & TC

1. Severe acute LV dysfunction without a significant serum troponin & creatine kinase–MB elevation

2. Echo: Symmertrical mid & apical RWMA, akinesia extending equally in Inferior & Lateral walls as the anteroseptum

ACS:  LAD anteroseptal extent of RWMA from apex > Inferior & Lateral walls  ตรงข้ามกับ RCA, LCX  if Left dominant, usually spares the ante            

3. Repeat echo in 2 – 3days to weeks confirming complete recovery of LV function with normalization of typical apical RWMA

 การรักษา                                                                                                                                     เนื่องจากว่าอาการนั้นเกิดจากการที่กล้ามเนื้อหัวใจมีการบีบตัวน้อย บางทีจะพบว่าบางรายหัวใจบีบตัวแค่ 20% ของปกติ การรักษาจึงมักประคับประคองเหมือนรักษาภาวะหัวใจวายเฉียบพลัน (Acute heart failure) คือ  ติดตามอาการถ้าสัญญาณชีพปกติ  ให้ยา ACE inhibitors, beta blockers หรือยาขับปัสสาวะร่วมด้วย ถ้ามีหัวใจล้มเหลวอาจต้องมีการทำการกู้ชีพ ให้การรักษาด้วยยาในกลุ่ม Inotropic agent บางรายอาการรุนแรงมากอาจจะต้องใช้ balloon pump ช่วยการทำงานของหัวใจด้วย โดยส่วนใหญ่ผู้ป่วยในกลุ่มโรคนี้ หัวใจห้องล่างซ้ายจะกลับเข้าสู่ภาวะปกติภายใน 2 เดือน อาการเหล่านี้มักจะเป็นชั่วคราวและหายดีเป็นปกติได้  ถ้าได้รับการรักษาโดยผู้เชี่ยวชาญทันท่วงที

สรุป
         Takotsubo cardiomyopathy เกิดจากความเสียใจมากและทำใจไม่ได้ ภาวะนี้ไม่มีวิธีรักษาเฉพาะ เป็นการรักษาแบบประคับประคอง อาการต่างๆ จะค่อยๆ ดีขึ้นภายใน 1 - 8 สัปดาห์ แต่บางรายก็รุนแรงจนอาจเสียชีวิตได้ ดังนั้นจึงควรทำจิตใจให้เบิกบาน ไม่เครียด

       

           *************************************************************

 



             คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เลขที่ 2 ถนนพรานนก แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร 10700
             © สงวนลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2553, ติดต่อเว็บมาสเตอร์:nswww@mahidol.ac.th